Kubang
Kubang, Macaranga gigantea
dari Suka Mandang, Seruyan Tengah, Kab. Seruyan
Klasifikasi ilmiah
Kingdom: Plantae
(unranked): Angiospermae
(unranked): Eudikotil
(unranked): Rosidae
Order: Malpighiales
Family: Euphorbiaceae
Genus: Macaranga
Species: M. gigantea
Namo binomial
Macaranga gigantea
(Reichb.f. & Zoll.) Müll. Arg.[1]
Sinonim

Referensi:[2]

  • Mappa gigantea Reichb.f. & Zoll.[3] (basionym)
  • Mappa macrophylla Kurz ex Teijsm. & Binn. (nom.illeg.)
  • Mappa megalophylla Müll.Arg.
  • Mappa rugosa Mull.Arg.
  • Macaranga incisa Gage
  • Macaranga megalophylla (Müll.Arg) Müll.Arg.
  • Macaranga rugosa (Müll.Arg.) Müll.Arg.
  • Rottlera gigantea (Rchb.f. & Zoll.) Rchb.f. & Zoll. ex Kurz
  • Tanarius giganteus (Rchb.f. & Zoll.) Kuntze
  • Tanarius megallophyllus (Müll.Arg.) Kuntze
  • Tanarius rugosus (Müll.Arg.) Kuntze

Kubang (Macaranga gigantea), Madang Tapak Gajah, atau Sapek Gadang adolah sajinih tumbuhan panyusun utan sekunder. Kayunyo lunak cando pohon sengon (Albizia falcataria (L.) Fosberg).[4]

Di babagai daerah di Indonesia, bak cando nan disabuikkan K. Heyne dalam bukunyo De nuttige planten van Nederlandsch Indië, Kubang juo tanamo jo namo-namo sarupo kayu kĕcubung, simbar kubang (Lamp.), sangkubang (Belitung), sĕrkubung (Palemb.), dahan kagurangěn, mahawénang, mawénang, samè, dan tula-tula (Alifuru Minahasa). Samantaro panamoan umum dalam bahaso Indonesia adolah merkubung atau tutup gede.[5]

Deskripsi suntiang

 
Parawakan pohon
 
Daun panumpu jo kuncuik pabungoan
 
Malai buah
 
Batang pohon mudo

Kubang tamasuak pohon sub-kanopi,[2] tingginyo mancapai 40 m jo diameter 85 cm.[4] Batangnyo bulek, aluih, cando sengon, namun barono abu-abu kumuah, kadang babania bago kok indak talalu nampak jaleh. Kulik luanyo agak taba badagiang dan barono agak putiah kakuniangan. Daunnyo tungga, barukuran cukuik gadang, diameternyo 100 cm, batangkai panjang, sarato salo manyalo. Daunnyo batakuak 3, tapinyo bagarigi, dan bagian atehnyo rato/aluih, ijau tuo jo bawahnyo ijau mudo. Pangka jo ujuang daun tumpua. Tajuaknyo bulek maleba bak payuang.[2][4][6]

Bungonyo tasusun majemuk, barukuran labiah ketek dibandiangkan jo daunnyo. Pado tiok tandan, bungo jantan jo batino tasusun di sinan. Bungo batino labiah gadang daripado nan jantan, rononyo condong kakuniangan. Bungo mampunyoi daun palinduang nan bajumbai.[6] Buah kubang tamasuak buah kotak barukuran 7 mm, tamasuak buah mamacah, barono ijau-kuniang-kacoklatan, batakuak 2,[2] dan tabagi ateh 3 ruang.[4]

Pasebaran jo habitat suntiang

Kubang dijumpoi di kawasan Malesia. Inyo taseba inggo Thailand jo Myanmar.[4] Tumbuah pulo dari Samananjuang Malaysia, Sumatera, Kalimantan, jo Sulawesi.[2][6] Di Sumatera Selatan, inyo tumbuah di dataran randah.[5]

Kubang tumbuah sabagai jinih tumbuahan panaruko sasudah utan primer ditabang dan dapek tumbuah batahan di baluka tuo, bahkan utan primer. Patumbuahan kubang capek, dalam wakatu anam bulan tingginyo mancapai 5–6 m. Tumbuah pulo di tampek nan indak tauruih, wilayah tabukak jo utan dipterokarpa inggo katinggian 600 mdpl. Dapek juo tasuo di utan sekunder. Acok ditamukan di tapi-tapi bukik babatu jo tanah liek.[2][4]

Kagunoan suntiang

Kayu kubang mamiliki BJ. 0,37, jo kelas kakuatan V jo kelas kaawetan III-IV. Sangaik baiak digunokan sabagai papan, kotak, alaik palampuang, gagang pangkua, jo kayu baka.[4][6] Gatah nan dikaluakan barono itam-kacokelatan dan dimanfaatkan sabagai parakek. Mangariang apabilo alah takanai udaro. Kuliik aka digunokan sabagai ubek di padalaman Kalimantan Tengah. Tak hanyo itu, di daerah itu daunnyo nan gadang digunokan pulo sabagai pambungkuih makanan.[5] Di Simeulue, kulik kayu kubang dicampua jo kuliik Bruguiera dipakai sabagai bahan panyamak jo parono.[4]

Rujuakan suntiang

  1. Candolle, A. de. 1866. Prodromus Systematis Naturalis Regni Vegetabilis ... pars 15(2): 995. Parisii :Victoris Masson &f.
  2. a b c d e f "Macaranga gigantea (Reichb.f. & Zoll.) Mull.Arg., in DC., Prodr." Asian Plant. Diakses tanggal 28 Juni 2013. 
  3. Zollinger, H. 1858. "Nachtrag zu dem Aufsatze über Rottlera und verwandte Euphorbiaceen". Linnaea : Ein Journal für die Botanik in ihrem ganzen Umfange. 29: 465, 1858. Berlin :F. Dümmler,1826-1882.
  4. a b c d e f g h Sastrapradja, Setijati; Kartawinata, Kuswata; Soetisna, Usep; Roemantyo; Wiriadinata, Hari; Soekardjo, Soekristijono (1980). Editor:Sastrapradja, S.; Kartawinata; K. Kayu Indonesia. 14:82 – 83. Jakarta:LBN - LIPI bekerjasama dengan Balai Pustaka.
  5. a b c Heyne, K. (1917). De nuttige planten van Nederlandsch Indië. 3:87. Batavia:Ruygrok & Co.
  6. a b c d "Macaranga gigantea". Sistem Informasi Tanaman Obat - Fakultas Farmasi Universitas Airlangga. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2012-07-28. Diakses tanggal 28 Juni 2013.