Lah tibo pulo hari rayo,
parak siang tabuah babunyi,
babunyi tabuah tiok surau,
tabuah musajik baitu pulo.

Tabuah (Jawi: تابه ) atau ditarjemahan tabuh adolah alaik buni di Minangkabau saroman gandang nan baukuran labiah panjang. Tabuah tabuek dari bagian balubang batang pohon nan ditutuik jo kulik di salah satu sisinyo. Di tampek lain di Indonesia, alaik iko banamo bedug.[1]

Duo buah rumah tabuah di Istano Basa Pagaruyung.

Tabuah acok basobok di dakek surau atau musajik. Alaik iko diguguah untuak manandoan wakatu sumbayang. Salain itu, tabuah dapek dibunian untuk mangumpuan urang jo maagih tau adonyo bala atau kamatian.[2]

Tabuah dilatakan di tampek linduang nan disabuik rumah tabuah. Di istano rajo, ado tabuah nan ukurannyo labiah gadang jo suaronyo labiah nyariang. Tabuah iko disabuik tabuah larangan dek hanyo dibunian apobilo rajo nio mangumpuaan masyarakaik di sakitar istano.[3]

Asa suntiang

 
Rumah tabuah di Musajik Rayo Silungkang, ditagakan basamoan pado tahun 1900-an.

Manuruik asa bahasonyo, tabuah bararti lubang pado batang pohon.[4] Batang pohon nan digunoan iyolah nan panjang. Bantuak tabuah samo jo gandang, tapi babedo ukuran panjangnyo. Pabandiangan panjang tabuah jo gadang cukuik jauah. Ado ungkapan "ka tabuah singkek, ka gandang balabiah" nan manjalehan kaadaan serba tangguang pado batang pohon sahinggo indak dapek dijadian tabuah ataupun gandang.[5]

Fungsi suntiang

Media informasi suntiang

DI surau atau musajik, tabuah umumnyo dibunian untuak manandoan masuaknyo wakatu sumbayang. Namun, tabuah dapek pulo dibunian untuak panando adonyo kajadian dalam suatu nagari. Dek baitu, tabuah kadang dapek pulo dibunyikan di lua wakatu malakik sumbayang, misalnyo katiko ado kajadian penting.[6] Misalnyo, katiko ado maliang rumah.[7]

Tabuah juo dipagunoan dalam upacaro adaik Minangkabau, saroman pangangkatan raja. Inyo dibunian untuak magih informasi adonyo suatu parayaan, dari acara dimulai sampai diakhiri.

Sangkek Parang Kamang pado 1908, tabuah dibunian dari babagai surau jo musajik untuak maimbau panduduak nan ado di wilayah Kamang sato baparang malawan Balando.[8]

Kasenian suntiang

Tabuah bagian juo bagian dari alat kesenian masyarakaik Minangkabau. Sesuai pado fungsi dan bunyi nan dihasilkan, tabuah digunoan sabagai alat musik pengiring tari maupun silek di Minangkabau. Variasi dan kolaborasi bunyi nan dihasilkan mambuek urang tapikaik mancaliak.

Pamakaian kini suntiang

 
Tabuah di Musajik Tuo Kayu Jao.

Di tangah kamajuan teknologi, fungsi tabuah alah digantian dek pangareh suaro.[9] Namun baitu, babarapo surau dan musajik tuo di Minangkabau masih mampatahankan kabaradaan tabuah, takah Musajik Tuo Kayu Jao jo Surau Latiah.

Di Istano Basa jo Istano Silinduang Bulan, dibuek dua replika tabuah banamo "tabuah mambang di awan" jo "tabuah gagah di bumi". Kaduo tabuah punyo fungsi nan balainan.[10]

Rujuakan suntiang

  1. Rahmat Irfan Denas (2022-11-04). "Tabuah di Minangkabau, Dari Penanda Waktu Salat Hingga Perang". Suluah.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2022-11-04. 
  2. Hasan Basri Dt. Maharajo Indo (2008). Otonomi Nagari: Kebijakan Efektif Untuk Memacu Percepatan Pertumbuhan Ekonomi Masyarakat Sumatera Barat. Pemerintah Kabupaten Solok Selatan. pp. 97-98. ISBN 978-979-19473-0-5. OCLC 370366123. http://worldcat.org/oclc/370366123. 
  3. Udin, Syamsuddin (1987). Struktur Kaba Minangkabau. Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan. OCLC 572113126. http://worldcat.org/oclc/572113126. 
  4. J. L. van der Toorn (1891). Minangkabausch-Maleisch-Nederlandsch Woordenboek.. OCLC 504276325. https://ia902708.us.archive.org/32/items/minangkabauschm00toorgoog/minangkabauschm00toorgoog.pdf. 
  5. Nafis, Anas (1996). Peribahasa Minangkabau. Intermasa. ISBN 979-8960-17-3. OCLC 833208603. http://worldcat.org/oclc/833208603. 
  6. Abidin, Masoed (2004). Adat dan Syarak di Minangkabau. PPIM. ISBN 979-3797-08-8. OCLC 893505012. http://worldcat.org/oclc/893505012. 
  7. https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?cql%5B%5D=ppn+any+%28424119935+OR+424119943+OR+400383802+OR+852209738%29&query=taboeh+&coll=ddd&redirect=true&sortfield=papertitle&page=2&identifier=MMKB23:001713087:mpeg21:a00018&resultsidentifier=MMKB23:001713087:mpeg21:a00018&rowid=1
  8. Irwan Setiawan. Bau Mesiu: H. Abdul Manan dan Perang Kamang 1908.
  9. Abidin, Masoed (2014). Suluah Bendang Dalam Nagari. Gre Publishing. pp. 6. ISBN 978-602-7677-43-2. OCLC 894930876. http://worldcat.org/oclc/894930876. 
  10. https://issuu.com/koransinggalang/docs/selasa__24_maret_2015/11