Sumatera Thawalib

Gerakan Studi Islam di Minangkabau

Sumatera Thawalib marupoan salah satu dari organisasi massa Islam nan paliang awa badiri di Indonesia, sarato kusuihnyo di Sumatera Barat. Sumatera Thawalib babantuak sikola Islam moderen nan bakambang manuruik reformasi pamikiran Islam di bidang pandidiakan, nan manakankan pado palajaran agamo nan disandiangkan jo ilimu pangatauan moderen. Pakambangan tu tapangaruah antaro lain dek garakan Modernisme Islam, nan maso tu sadang dipromosian dek Muhammad Abduh.[1] Namo Sumatera Thawalib sacaro harafiah baarati "Palaja Sumatera", didirian pado tangga 15 Januari 1919 sabagai asia patamuan antaro para palaja Muslim Padang Panjang jo Parabek. Tujuan dari organisasi ko adolah mampadalam pangatauan Islam di kalangan palaja Muslim. Organisasi tasabuik alah mambarikan sumbangan nan gadang taradok pakambangan Islam di Sumatera Barat pado awa abaik ka-20.[2]

Sijarah suntiang

Awa mulo suntiang

Sumatera Thawalib awanyo tabantuak dari surau, suatu sistem pandidiakan agamo Islam nan lah tabantuak dalam masarakaik jo tradisi Minangkabau. Limbago pandidiakan tradisional ko masih batahan sairiang tabantuaknyo pandidiakan madrasah, nan didirian jo tujuan untuak pambaruan pandidiakan Islam. Di antaro surau patamo nan manarapkan sistem pandidiakan nan labiah moderen, sarupo pamakaian meja, kursi jo papan tulih, adolah Surau Jambatan Basi di Padang Panjang.[3][4] Surau Jambatan Basi didirian pado taun 1914 dek Abdullah Ahmad jo Abdul Karim Amrullah, nan disabuik juo jo namo Haji Rasul. Satalah Abdullah Ahmad pindah ka Padang, Haji Rasul maangkeknyo sabagai panaruih pimpinan surau, jo mambao banyak reformasi. Pado taun 1915, sabuah koperasi nan disabuik Koperasi Pelajar dibantuek dek Haji Habib, dan kudian dipalaweh dek Haji Hasyim. Badirinyo koperasi tu mambuek Surau Jambatan Basi dianggap mampunyoi pandangan nan tabukak jo dapek manarimo metode nan inovatif, karano konsep koperasi dibao dari Baraik.[3]

Pado taun 1913, Zainuddin Labay El-Yunusy baliak ka Padang Panjang sasudah baraja jo Abbas Abdullah di Padang Japang, Payakumbuh. Zainuddin manjadi guru di Surau Jambatan Basi, dan kudian pado taun 1915 mandirian juo sikola agamonyo surang. Maniru sistem Surau Jambatan Basi, Zainuddin mangumpuakan babarapo palaja surau, sarato mambuek pakumpulan Makaraful Ichwan nan batujuan mampadalam pangatauan Islam, mambahas kasarasian antaro Islam jo sains, sarato mambangun jaringan jo pasatuan antaro sasamo palaja Muslim.[4] Pado taun 1918, malalui jaringan Makaraful Ichwan, Zainuddin Labay, Jalaluddin Thaib, jo Inyiak Mandua Basa mangganti namo Koperasi Pelajar manjadi Sumatera Thawalib, jo mampalaweh lingkup kagiatannyo. Panggantian namo ko diiriangi jo parubahan bantuak surau tu juo, manjadi Surau Sumatera Thawalib.[4] Parubahan ko manariak paratian juo ka organisasi pamudo Jong Sumatranen Bond, nan baru-baru tu mambuko cabangnyo di Bukittinggi jo Padang.

Samintaro Surau Jambatan Basi malakuan babarapo parubahan, pado taun 1918 kutiko Haji Rasul mandirian Surau Sumatera Thawalib, banyak perubahan nan dijalanan dek pandaulunyo barasia juo dijalanan di surau. Di antaro sistem pandidiakan nan diambiak dek Surau Sumatera Thawalib adaloh sistem kalas, parubahan kurikulum, metode pangajaran, sarato buku palajaran untuak mato palajaran umum.[3] Indak lamo satelah tu, Syaikh Ibrahim Musa mandirian Surau Parabek, sarato turuik juo malakuan parubahan di bidang pandidiakan, nan salanjuiknyo diikuti juo jo banyak surau lainnyo.[4][5]

Pandirian suntiang

Surau Parabek awanyo banamo Surau Muzakartul Ikhwan (atau Jamiatul Ikhwan), jo didirian dek Syaikh Ibrahim Musa pado tangga 20 September 1910. Pado 15 Januari 1919, diadoan patamuan di surau milik Muhammad Djamil Djambek di Bukittingi, antaro para palaja Sumetera Thawalib jo Parabek. Asianyo, Sumetera Thawalib didirian sabagai organisasi pandidiakan basamo nan maubuangan kaduo surau tu, nan batujuan maningkekan pandidiakan Islam di Sumatera Barat. Parasmian diadiri dek Abdullah Ahmad, Haji Rasul, Muhammad Thaib Ummar jo Ibrahim Musa.[6]:239 Pado taun 1921, Ibrahim Musa mampakanakan sistem madrasah ka Surau Parabek, maniru nan di Sumatera Thawalib. Salanjuiknyo, surau tu baganti namo manjadi Sumatera Thawalib Parabek. Panggantian namo ko lah mambuek babarapo surau lainnyo di daerah Padang Japang, Maninjau, jo Batusangkar ikuik juo, inggo tagabuang ka dalam sistem Sumatera Thawalib jo manarapkan sistem pandidiakan nan samo ka satiok surau-surau tu.[4]

Pagarakan politik jo panutupan suntiang

Indak lamo satalah pandiriannyo, organisasi bakambang juo sacaro politik dek alah bagabuangnyo surau-surau kasadonyo di Sumatera Barat. Para palaja surau-surau maraso tadorong untuak mambantuak organisasi nan ka maubuangkan mareka basamo-samo. Pado 22 Januari 1922, ateh undangan para palaja Sumatera Thawalib Padang Panjang, diadoan lah patamuan antaro pawakilan sikola-sikola Sumatera Thawalib. Patamuan tasabuik mamutuihan untuak mambantuak pasatuan organisasi palaja Thawalib di bawah satu Dewan Pusat, basato cabang-cabangnyo di babagai daerah. Organisasi nan tabantuak banamo Pesatuan Pelajar Sumatera Thawalib, dan pusek kagiatannyo di Padang Panjang. Pado taun 1923, dek pangaruah Djamaluddin Tamin jo Datuak Batuah, pangaruah komunisme masuak ka dalam organisasi tu jo manariak ati sabagian palaja Sumatera Thawalib. Ajaran tu bana-bana ditantang dek para syaikh pangaja Sumatera Thawalib, nan tarutamo dilancarkan dek Haji Rasul nan saaik itu manjabaik pamimpin utamo.[3] Pakambangan politik iko alah manyabaukan panutupan organisasi ko dek pamarentah kolonial Hindia Balando pado taun 1928.[7]

Kasudahan suntiang

Pado taun 1930, babarapo ulama nan tamasuak banyak pangaja Sumatera Thawalib mandirian Persatuan Pendidikan Islam (Persatuan Tarbiyah Islamiyah, PERTI) untuak manampuang kaum tradisionalis di Sumatera Barat.[8] Pado taun nan samo, babarapo mantan palaja Sumatera Thawalib sapakaik untuak mandirian organisasi nasionalis Islam, Persatuan Muslim Indonesia (PERMI) nan akianyo bakambang manjadi partai politik. Politisi tanamo dari partai ko tamasuak antaro lain Rasuna Said.[7]

Rujuakan suntiang

  1. Menchik, 2017. pp.4
  2. Daya, Burhaduddin. (1990) Gerakan Penbaharuan Pemikiran Islam Kasus Sumatera Thawalib. Yogyakarta: Tiara Wacana. pp.92.
  3. a b c d Naim, 1990. pp.4-18.
  4. a b c d e Sumatera Thawalib, Sekolah Modern Islam Pertama di Indonesia. JPNN. Dicaliak 29 November 2017.
  5. Abdullah 2018, hlm. 43.
  6. Saerozi, Muh. Model of strategies in developing Islamic thought through curriculum: a study of Sumatra Thawalib 1900-1942. IJIMS, Indonesian Journal of Islam and Muslim Societies, Volume 4, Number 2, December 2014: 233-255.
  7. a b Sumatera Thawalib, Sekolah Islam Modern Pertama di Indonesia. Padang Kita. Dicaliak 29 November 2017.
  8. Persatuan Tarbiyah Islamiyah (Perti) 1930-1971M. Wawasan Sejarah. Dicaliak 29 November 2017.

Daftar Pustaka suntiang

  • Abdullah, Taufik (2018). Sekolah & Politik Pergerakan Kaum Muda di Sumatra Barat, 1927-1933. Yogyakarta: Suara Muhammadiyah. ISBN 978-602-6268-09-9. 

Bahan bacoan suntiang

  • Menchik, Jeremy. (2017) Islam and Democracy in Indonesia: Tolerance without Liberalism. Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics.
  • Naim, Mochtar. (1990) Madrasah Sumatera Thawalib Parabek, Bukittingi. Laporan Penelitian Madrasah Bersama Tim Penelitian IAIN Imam Bonjol, Padang.