Budayo Minangkabau adolah kabudayaan nan dipunyoi dek masyarakaik Minangkabau sarato bakambang di kawasan parantauan Minangkabau. Budayo ko dicirikan jo sipaik egaliter, demokratis, jo sintetik, nan manjadi anti-tesis kabudayoan gadang lainnyo, iyolah budayo Jawa nan basipaik feodal jo sinkretik.[1] Babeda jo banyak budayo di dunia nan manganuik sistem patrilineal, budayo Minangkabau justru manganuik sistem matrilineal, baiak dalam hal panikahan, pasukuan, warihan, gala adaik, dan lain sabagainyo.

Sijarah suntiang

Manuruik sijarah, budayo Minangkabau barasa dari Luhak nan Tigo, nan kudian manyeba ka wilayah rantau di sisi barat, timur, utara, jo selatan dari Luhak nan Tigo.[2] Kini wilayah budayo Minangkabau maliputi Sumatra Barat, bagian barat Riau (Kampar, Kuantan Singingi, Rokan Hulu), pasisia barat Sumatra Utara (Natal, Sorkam, Sibolga, dan Barus), bagian barat Jambi (Kerinci, Bungo), bagian utara Bengkulu (Mukomuko), bagian barat daya Aceh (Aceh Barat Daya, Aceh Selatan, Aceh Barat, Nagan Raya, dan Kabupaten Aceh Tenggara).

 
Alam Minangkabau ditandoi jo rono ijau kakuniangan.

Budaya Minangkabau pado mulonyo bacorak budayo animisme jo Hindu-Budha. Kudian sajak tibonyo alim ulama reformis Islam dari Timur Tangah pado akhia abaik ka-18, adaik jo budayo Minangkabau nan indak sasuai jo hukum Islam diapuihan. Alim ulama nan dipimpin Haji Piobang, Haji Miskin, jo Haji Sumanik, mandasak Kaum Adat untuak maubah pandangan budayo Minang nan sabalunnyo banyak condong ka budayo animisme jo Hindu-Budha, untuak condong ka syarak Islam. Budaya maadu ayam, maadu kabau, maimpok, minum tuak, diharaman dalam alek-alek adaik urang Minangkabau.

Reformasi budayo di Minangkabau tajadi salapeh Parang Pidari nan barakhia pado taun 1837. Hal ko ditandoi jo musyawarah mufakaik di Bukik Marapalam antaro alim ulama, tokoh adat, sarato cadiak pandai. Tacapai kato supakaik untuak manjadian syarak Islam sabagai padoman adaik Minang. Kasupakatan itu tatuang pado ungkapan adaik nan babunyi: Adat basandi syarak, syarak basandi kitabullah. Syarak mangato adat mamakai. Sajak reformasi budayo pado abaik ka-19, pola pandidikan jo pangambangan manusia di Minangkabau balandasan pado nilai-nilai Islam. Sangkek itu, satiok kampuang atau jorong di Minangkabau mampunyoi musajik, salain surau nan ado di tiok lingkungan kaum. Rang mudo Minangkabau nan ka jolong gadang, diwajiban untuak lalok di surau. Di surau, salain baraja agamo, diajaan pulo ilimu silek.

Rujuakan suntiang

  1. "Minangkabau-Jawa: Dialektika Dua Kebudayaan dan Identitas Budaya". melayuonline.com (dalam bahasa Indonesia). 16 Juni 2010. Diarsipkan dari versi asli tanggal 27 June 2017. Diakses tanggal 24 September 2020. 
  2. Kato, Tsuyoshi (2005). Adat Minangkabau dan merantau dalam perspektif sejarah. PT Balai Pustaka. p. 21. ISBN 979-690-360-1.