Urang Osing atau biaso diucapkan Jawa Osing adolah panduduak asli Banyuwangi atau juo disabuik sabagai Laros (akronim dari Lare Osing) atau Wong Blambangan marupokan panduduak mayoritas di babarapo kacamatan di Kabupaten Banyuwangi. Urang Osing manggunoan bahaso Osing nan masih tamasuak sub dialek bahaso Jawa (bagian timur) nan masih karabaik jo Bahaso Jawa Arekan dan Bahaso Tengger tapi banyak kosakata dari bahaso Jawa Kuno nan masih dipakai, salain itu pengaruh bahaso bali juo agak signifikan.[1]

Urang Osing
ꦥꦿꦶꦪꦤ꧀ꦠꦸꦤ꧀ꦎꦱꦶꦁ
ꦭꦫꦺꦈꦱꦶꦁ
Tigo generasi padusi urang Osing di Banyuwangi, Jawa Timur (foto k. 1910–1930)
Jumlah populasi

302.542

Kawasan bapopulasi cukuik banyak
Kabupaten Banyuwangi, Jawa Timur
Bahaso
Bahasa Osing, Bahasa Jawa, dan Bahasa Indonesia
Agamo
Mayoritas
Islam
Minoritas
Hindu
Kalompok etnik takaik
suku Jawa, suku Tengger, suku Bali

Bahaso suntiang

Urang Osing punyo bahaso Osing nan marupokan turunan dari bahaso Jawa kuno jo saketek pangaratian dari bahaso Bali. Bahaso Osing adolah salah ciek varian dialek dari bahaso Jawa, dituturkan tarutamo di Kabupaten Banyuwangi

Indak hanyo manjaga adaik jo babahaso Osing dalam kehidupan sahari-hari, Urang ko punyo juo lagu adaik surang. Salah ciek nan populer adolah Tutu Wirpeang.[2]

Kapacayoan suntiang

Pas awal tabantuaknyo masyarakaik Osing kapercayoan utamo Urang Osing adolah Hindu-Buddha bantuaknyo Majapahit. Tapi pangambangan karajaan Islam di Pantura manyababkan agamo Islam capek manyaba di kalangan Urang Osing. Bakambangannyo Islam dan masuak pangaruah lua lain di dalam masyarakaik Osing pun dipengaruhi jo usaho VOC dalam mamandoan daerah Blambangan. Masyarakaik Osing punyo tradisi puputan, bantuak bantuaknyo masyarakaik Bali. Puputan adolah parang tarakhia sampai darah panarang sabagai usaho tarakhia mambela diri dari serangan musuah nan labiah gadang dan kuek. Tradisi ko pernah manyuluikkan paparangan gadang nan disabuik Puputan Bayu pado tahun 1771 M.

Demografi suntiang

Jawa Osing manampuah babarapo kacamatan di kabupaten Banyuwangi bagian tangah jo bagian timur, kabanyakan talatak di Kacamatan Songgon, Kacamatan Rogojampi, Kacamatan Blimbingsari, Kacamatan Singojuruh, Kacamatan Kabat, Kacamatan Licin, Kacamatan Giri, Kacamatan Glagah dan sebagian talatak di Kacamatan Banyuwangi, Kacamatan Kalipuro dan Kacamatan Sempu nan bakabau jo komunitas Urang nan lain bantuak Urang Madura & Urang Bali. Ado juo sakalompok ketek nan barado di Kecamatan Srono, Kecamatan Cluring, Kecamatan Gambiran dan Kecamatan Genteng.[3]

Urang Osing atau labiah takenal sabagai Wong Osing dek babarapo kalangan dan hasil pancarian dianggap sabagai panduduak asli Banyuwangi nan urang tu namonyo Tanah Blambangan, sabuah wilayah di ujung paliang timur pulau Jawa. iko manyaba di desa-desa patanian subur di bagian tangah dan timur Uwangia nan sacaro administratif tamasuak wilayah nan barado di Kacamatan Rogojampi, Blimbingsari, Kabat, Licin, Sempu, Singojuruh, Banygon, Cluring, Srono, Urang Uwangia awak alah bamasuak jo panduduak non-Osing, nan tadiri dari migran asal Madura, Jawa Timur bagian barat dan Jawa Tengah, tamasuak Yogyakarta. Urang Osing manyambat inyo jo sebutan "Wong Osing" jo "Tanah Blambangan".[4]

Profesi suntiang

Profesi utamo Urang Osing adolah kabanyakan patani, jo bagian ketek lainnyo adolah padagang, nelayan, buruh, dan pegawai di bidang formal mode karyawan, guruah, dan pegawai pemda.[4]

Stratifikasi sosial suntiang

Urang Osing babeda jo Urang Bali dalam hal stratifikasi sosial. Urang Osing indak kenal kasta samo jo Urang Jawa umumnyo nan indak kenal kasta, hal ko banyak dipengaruhi dek agamo Islam nan dianut dek kabanyakan panduduaknyo.[4]

Tradisi jo seni suntiang

Kesenian Urang Osing sangaik unik dan banyak mengandung unsur mistik bantuak karabatnyo Urang Bali. Kesenian utamo di antaro lain Gandrung Banyuwangi, Patrol, Seblang, Angklung, Tari Barong, Kuntulan, Kendang Kempul, Janger, Jaranan, Jaran Kincak, Angklung Caruk dan Jedor.

Kesenian lain nan masih dipeliharo adolah tembang mainan, tarutamo dek kalangan anak usia sakolah. Contohnya adolah Jamuran dan Ojo Rame-Rame. Sasuai jo keceknyo, tembang-tembang nan pado umumnyo basoyair pendek ini digunoan mairingi permainan anak-anak. Salain manambah kaceriaan anak katiko bamain kalompok, tembang mainan bisa bakansoan maagiah nilai-nilai positif sajak dini. Tembang jamuran, misalnyo, ma ajaan tantang gotong-royong dan Ojo Rame-Rame ma ajaan patriotisme.

Barikuik ko adolah tradisi nan masih dilakuan jo urang Osing;

Mamainkan Angklung Paglak suntiang

Pas musim panen tibo, urang Osing mamainkan Angklung Paglak. Pado jaman dulu, angklung ko dimainannyo sabagai hiburan para patani nan mamasan padinyo. Salain manjadi hiburan, permainan angklung paglak diisarankan agar warga mambantu patani mamanen. Nilai gotong royong sangaik kuek dalam tradisi ko.

Tumpeng Sewu suntiang

Tumpeng Sewu marupokan tradisi makan gadang. Tradisi ko masih tatap dilestarikan dek Urang asli Banyuwangi sampai kini ko. Parayaan Tumpeng Sewu surang rutin dikarajoan pado bulan Dzulhijah atau nan labiah umum jo sebutan bulan Haji.

Tradisi ko picayo Urang Osing dapek jauah dari malapetaka. Upacara Tumpeng Sewu ko manjadi sarupo tradisi tolak bala. Salain itu, Urang ko punyo kayakinan, kalau upacara Tumpeng Sewu indak dilakuan, mako musibah ka mandatangi wilayah nan inyo tingga.

Dalam tradisi upacara Tumpeng Sewu, babagai makanan dihidangan, dan nan indak buliah tatinggalan adolah pecel phitik, yaitu ayam panggang nan diagiah serutan kelapa dan bumbu khas Urang Osing.

Mepe Kasur suntiang

Urang Osing punyo tradisi nan cukuik unik yaitu Mepe Kasur. Kalau tampek lain manjamua kasua atau tampek lalok hanyo dilakukan katiko kasua basah, mako beda lah jo Urang Osing. Mepe kasua marupokan tradisi nan rutin dikarajoan pado bulan Dzulhijah basamoan jo acara salamaik desa.

Tradisi ko picayo masyarakaik Osing bisa manjago karukunannyo jo semangat karajo dalam rumah tanggo. Biasonyo pado hari parayaan, sadolah masyarakaik desa ka Mepe Kasur sakaliguih. Karukunan pun dicaliak dari warna kasua nan dipakai masyarakaik, yaitu warna merah jo itam nan maalambangkan tolak bala jo kalanggengan kaluarga.[2]

Gamba takaik suntiang

Lihat pulo suntiang

Rujuakan suntiang

  1. Media, Kompas Cyber (2021-08-21). "Mengenal Suku Osing di Banyuwangi, Ujung Timur Pulau Jawa Halaman all". KOMPAS.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-01-20. 
  2. a b Liputan6.com (2019-10-09). "5 Tradisi Unik Suku Osing Banyuwangi yang Masih Dilestarikan". liputan6.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-01-20. 
  3. "Suku Osing". Tribunnewswiki.com (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2023-01-20. 
  4. a b c Nurhidayatullah, MT, Sukatman, Wuryaningrum, R. 2013. Tembang Dolanan Dalam Masyarakat Osing Kabupaten Banyuwangi (Kajian Etnografi). Skripsi. Universitas Jember. [1]