H. Umar Datuak Garang (laia taun 1908 - maningga 8 Juli 1986 pado umua 78) adolah tokoh pajuang asa Sumatera Barat. Sasudah manamaik-an Sakola Dasar, pamuda Umar malanjuik-an ka pasantren Paguruan Thawalib di Parabek, kudian ka Paguruan Thawalib di Batusangkar lalu akhianyo pado taun 1928 manamaik-an Paguruan Thawalib di Padang Panjang, lalu kudian manjadi guru pado Madrasah Diniyah Limo Jurai Sungai Pua disampiang batugeh sabagai Kadhi Nikah pado jorong Galuang, Sungai Pua.

Umar Datuak Garang
Lahia1908
Maningga8 Juli 1986 (umua 78)
KabangsaanBendera Indonesia Indonesia
KarojoPolitisi, pangusaha
Dikana dekPajuang kamardekaan Indonesia
PasanganJalilah binti Pakiah Mahmud

Pado wakatu itu baliau ikuik bagarak dalam partai politik Permi (Pasatuan Muslim Indonesia), nan sabagian gadang lulusan Paguruan Thawalib kabanyakan manjadi anggota Permi.

Manikah jo Jalilah binti Pakih Mahmud pado 1930 di Koto Musajik, Kapalo Koto Sungai Pua, bagala Sutan Saidi, lalu barangkek ka Medan manjadi pangusaha/padagang.

Dek anak-kamanakan baliau dalam tombak nan sabatang payuang nan sakaki, baliau ditatapan jo suaro bulek manjadi panghulu/niniak mamak bagala Datuak Garang dalam suku Koto Gobah di Tanjuang Gadang Galuang, Sungai Pua. Upacara batagak panghulu tu talaksana pado taun 1933. Guno manunjang kahidupannyo, baiak sabagai kapalo kaluarga maupun sabagai pamangku adat, baliau bausaho sabagai padagang di Bukittinggi sampai zaman pandudukan Japang.

Sasudah Proklamasi kamardekaan 1945, Pamarentah Pusek RI mainstruksian supayo di tiok nagari, kabupaten sarato propinsi dibantuak Komite Nasional. Nagari Sungai Pua pado wakatu itu dek panjajah Balando dibagi duo nagari, iyolah Kapalo Koto jo Tangah Koto. Manuruik instruksi Pamarentah Pusek RI karano Sungai Pua tadiri dari duo nagari, samestinyo duo pulo Komite nasionalnyo, iyolah Komite Nasional Kapalo Koto jo Komite Nasional Tangah Koto. Tapi dek pamuda progresif sokongan rakyaik mainginan cuma ciek sajo Komite Nasional, iyolah Komite Nasional Sungai Pua.

Tapiliah sabagai Katua Komite Sungai Pua badasaran rundiangan pamuda progresif pado wakatu itu, disampiang baliau surang ulama, baliau surang pamangku adat/penghulu pulo, tasabuik basifaik tanang maadok-i sagalo sasuatu lalu manyalasaian sasuatu urusan jo sabaik-baiknyo.

Baliau-pun surang orator/pandai bapidato. Dek karano tapiliahnyo baliau manjadi Katua Komite Nasional, sakaligus tacakup putusan hanyo ciek sajo Komite Nasional, iyolah Komite Nasional Sungai Pua.

Instruksi Pamarentah RI manggarihan baso suatu nagari harus mamiliah surang kapalo nan dinamoan Wali Nagari. Pado pamiliahan Wali Nagari Sungai Pua di antaro tigo calon, baliaulah nan mandapek suaro tabanyak, hinggo baliau manjadi Wali Nagari Sungai Pua nan partamo.

Salamo pariode manjadi Wali Nagari, alah badiri “Bank Sungai Puar”, pambantuak-an Dewan Pawakilan Nagari (parlemen mini) sarato Dewan Harian sabagai kabinet Wali Nagari. Kabarasiahan malalui Gotong Royong panduduak sacaro taratur tatap baliau paratian, babagai kasus nan datang kapado baliau disalasaian jo baiak sarato bijaksano, sahinggo indak ado nan maraso kalah atau manang.

Sasudah proklamasi RI baliau manjadi anggota partai politik “Partai Sosialis Indonesia” (PSI Syahrir). Salamo bakacamuaknyo agresi tantara Balando (1948 – 1949) dimano sadonyo Wali Nagari manjadi Wali Parang, baliau manjadi Wali Parang Sungai Pua. Wakatu itu Sungai Pua manjadi sasaran masin parang tantara Balando, tamasuak front tadapan, banyak tantara RI ulang aliak ka Sungai Pua, kasadonyo itu dapek diatasi jo sabaiak-baiaknyo.

Sasudah panyarahan kadaulatan (1950) baliau ka Jakarta untuak urusan kaluarga. Babarapo bulan baliau di Jakarta, suatu delegasi utusan nagari Sungai Pua datang dari kampuang mangunjuangi baliau di Jakarta mamintak kasadioan baliau supayo baliak ka Sungai Pua manaruihan jabatan baliau sabagai Wali Nagari. Delegasi ditarimo lalu baliau mangucapan tarimo kasih, namun babarengan jo itu baliau mangiriman surek pamohonan baranti dari Jabatan Wali Nagari, lalu manjadi pangusaha.

Salamo di Jakarta baliau dianggap sabagai urang nan dituoan sarato salalu dimintai nasihat-nasihat untuak kamajuan organisasi nan bahubuangan jo Sungai Pua. Baliau maningga pado 8 Juli 1986 sarato maninggaan surang bini jo 7 urang anak (4 laki-laki & 3 padusi).