Bundo Kanduang (diterjemahkan sacaro kasa ka dalam bahasa Indonesia sabagai Bunda Kandung) adolah personifikasi suku bangsa Minangkabau sakaliguih panggilan nan dibarikan kapado padusi nan mamimpin suatu kaluargo dalam Minangkabau elok sabagai ratu niopun salaku ibu dari rajo (ibu suri).

Bundo kanduang

Etimologi suntiang

Sacaro harfiah Bundo Kanduang bararti ibu sejati atau ibu kanduang tetapi sacaro makna Bundo Kanduang adolah pamimpin padusi di Minangkabau, nan manggambakan urang saurang padusi bijaksano nan mambuek adaik Minangkabau lastari samanjak zaman sajarah Minanga Tamwan sampai zaman adaik Minangkabau.

Gala iko diwarihkan sacaro turun-manurun di Minangkabau jo dipiliah pado lambago Bundo Kanduang Sumatera Barat. Bini saurang Datuak kadang-kadang juo disabuik sabagai Bundo Kanduang untuak level klan / suku.

Papatah suntiang

Berkas:Ilustrasi Bundo Kanduang.jpg
Ilustrasi Bundo Kanduang Minangkabau.

Bundo kanduang limpapeh rumah nan gadang. Amban puruak pegangan kunci. Amban puruak aluang bunian. Pusek jalo kumpulan tali. Hiasan dalam nagari”

Etimologi suntiang

Secara harfiah Bundo Kanduang berarti ibu sejati atau ibu kandung tetapi secara makna Bundo Kanduang adalah pemimpin wanita di Minangkabau, yang menggambarkan sosok seorang perempuan bijaksana yang membuat adat Minangkabau lestari semenjak zaman sejarah Minanga Tamwan hingga zaman adat Minangkabau.

Gelar ini diwariskan secara turun-menurun di Minangkabau dan dipilih pada lembaga Bundo Kanduang Sumatra Barat. Istri seorang Datuk kadang-kadang juga disebut sebagai Bundo Kanduang untuk level klan / suku.

Sajarah suntiang

Sabagian pandapek menyatokan bahwa gala iko patamo kali dibarikan kapado Dara Jingga, saurang putri dari rajo Tribuanaraja Mauliawarmadewa nan dinikahi dek saurang bangsawan Karajaan Singasari pado wakatu ekspedisi Pamalayu tetapi pendapek iko indak mampunyoi bukti nan kuek.

Di Lunang, Pasisie Salatan Sumatera Barat kini, katurunan Bundo Kanduang diimbau sabagai Mande Rubiah nan alah marupokan turunan ka-7. Samantaro itu di kab.Lebong,(Renah Sekalawi), saluruah rakyaik suku VIII jo suku IX manulihkan dalam tembo-tembonyo sacaro turun manurun namo rajo mudo nan baminantukan kamenakannyo Dang Tuanku Sutan Remendung sabagai minantunyo jo manikahi putrinyo Puti Bungsu satalah malewati paparangan jo Imbang Jayo dalam kisah Cindua Mato.Kini ko katurunan Sutan Remendung alah mancapai urutan ka 22 jo 23 nan tacataik di suku VIII jo suku IX (buku bajo jang te, tigo serangkai,2009, indah sari kencanawati)

Bundo Kanduang di dalam Kaba Cindua Mato suntiang

Dalam kaba Cindua Mato, Bundo Kanduang adolah saurang ratu nan mamarintah di Karajoan Pagaruyuang, mempunyoi saurang putra banamo Sutan Rumandung bagalar Dang Tuanku. Inyo mempunyoi saurang adiak laki-laki bagala Rajo Mudo nan mamarintah di daerah rantau timur Minangkabau direnah sekalawi (kini kab.lebong) Jo inyo mampunyoi saurang kamenakan (anak dari adiak padusinyo banamo Cindua Mato).

Inyo naiak tahta manjadi rajo sapaningga ayahnyo Samantaro itu dunsanak laki-lakinyo bukanlah figur nan cocoak untuak manjadi rajo. Diduga inyo mamarintah di saaik tajadinyo kavakuman di Pagaruyuang (periode sakita abaik 15 - 16). Akibaik sarangan dari kerajoan di Timur, inyo sakaluarga menyingkie ka arah barat dayo Pagaruyuang iyolah ka Inderapura atau Lunang.Dan manatok disinan, dalam palariannyo Sultan Rumandung mampunyoi duo anak Sutan Sarduni dan Putri Sariduni.

Tokoh Bundo Kanduang suntiang

Rohana Kudus jo Rahmah El Yunusiyyah juo dijuluaki sabagai Bundo Kanduang karano ketokohan jo pajuangannyo.

Organisasi Bundo Kanduang Sumatera Barat suntiang

Mubes ka-9 LKAAM jo ka-7 Bundo Kanduang Sumatera Barat pado bulan Juni 2010 Alah manatokan Puti Reno Raudhah Thaib (Upita Agustine) sabagai Katua Umum Bundo Kanduang Sumatera Barat nan ka-7, manggantikan Nur Ainas Abidzar.

Dalam pidatonyo, Puti Reno mengatokan, paran bundo kanduang ka muko haruih labiah ditingkaikkan lai dalam hal pambinaan nilai-nilai budayo jo adaik Minang Kabau pado anak kemenakan.

“Sadonyo indak talapeh dari dukuangan sadonyi pihak dalam mambarikan dukuangan kapado lambago Bundo Kanduang,” ujarnyo. (antara-sumbar.com)

Pranala lua suntiang