Aksara atau skrip Lontara adolah aksara Brahma nan sacaro tradisional digunoan dek bahaso-bahaso Bugih, Makassar, jo Mandar, nan tadapek di Sulawesi, Indonesia. Inyo juo disabuik aksara Bugih, dek sabauk dokumen-dokumen Lontara nan tatulih jo bahaso iko nan paliang banyaik. Inyo diganti dek aksara Latin wakatu panjajahan Balando, walaupun inyo masiah diguno lai.

Lontara
ᨒᨚᨈᨑ
Jinih
BahasoBahaso Bugih, Bahaso Makassar, Bahaso Mandar
Wakatu
Abaik ka-17 – kini
Sistem induak
Sistem sudaro
Bali
Batak
Baybayin
Kulitan
Buhid
Hanunó'o
Jawa
Sunda Tuo
Rencong
Rejang
Tagbanwa
Arah tulihLeft-to-right
ISO 15924Bugi, 367
Alias Unikod
Buginese
U+1A00–U+1A1F

Kato Lontara barasa dari namo Melayu buek daun pohon lontar (palmyra palm), nan digunoan untuak manulih. Dalam bahaso Bugih, aksara ko disabuik urupu sulapa eppa nan bamakasuik "uruf ampek panjuru" atau "uruf ampek sagi"; ko malambangan kapicayoan Bugis-Makasar nan ado ampek unsua nan mambantuak alam samasta: api, aia, angin jo tanah.

Bantuak suntiang

 
Pameran museum manunjuakan bandingan aksara Toa jangang-jangang (kiri), Bilang-bilang (kanan), jo Lontara baru (tangah) di Museum Balla Lompoa Museum, Sungguminasa, Gowa

Aksara Lontara kini ko mampunyoi sagi babandiang jo Aksara Brahmi lain, manggantian duo varian nan kurang basagi, disabuik Toa jangang-jangang jo Bilang-bilang. Lontara ditulih jo indak ado ruang kato (scriptio continua).

Konsonan suntiang

Konsonan (indo’ surə’ ᨕᨗᨉᨚ ᨔᨘᨑᨛ atau ina’ surə’ ᨕᨗᨊ ᨔᨘᨑᨛ) tadiri dari 23 uruf. Sarupo abugida Indi nan lain, satiok konsonan malambangan ciek suku kato jo vokal /a/ (disabuik /ɔ/ dalam bahaso Bugih) nan tasirek dalamnyo.

ka ga nga ngka pa ba ma mpa ta da na nra
/ka/ /ga/ /ŋa/ /ŋka/ /pa/ /ba/ /ma/ /mpa/ /ta/ /da/ /na/ /nra/
                       
ca ja nya nca ya ra la wa sa a ha
/ca/ /ɟa/ /ɲa/ /ɲca/ /ja/ /ra/ /la/ /wa/ /sa/ /a/ /ha/
                     

Saparati lah dikatoan, Lontara indak ado tando mati vokal, sarupo halant jo virama nan acok tadapaek jo aksara Indi. Dalam bahaso Bugih, /ŋ/ sengau, /ʔ/ glotis, jo geminasi indak ditulih (malainkan hantian glotis awal, nan ditulih jo konsonan null "a").

Ampek kalompok konsonan acok balaku ditando jo uruk khas. Uruf-uruf ko adolah ngka , mpa , nra jo nca . "Nca" sabananyo malambangan bunyi "nyca" (/ɲca/), tapi transkripsinyo acok ditulih "nca" sajo. Urf-uruf ko indak digunoan dalam bahaso Makassar. Uruf ha adolah uruf baru nan ditambah buek bunyi frikatif glotis, akibaik pangaruih bahaso Arab.

Vokal suntiang

Vokal diakriik (ana’ surə’  ᨕᨊ ᨔᨘᨑᨛ) digunoan buek manukar vokal tasirek nan ado pado konsonan. Ado limo ana’ surə’, jo /ə/ indak digunoan dalam bahaso Makassar (nan dari sagi fonologi indak mambedoan vokal tasirek). Sacaro graf, mareka dibagian pado duo subset; titiak (tətti’) jo aksen (kəccə’).[1]

Tətti’ riasə’ Tətti’ riawa kəccə’ riolo kəccə’ riasə’ kəccə’ rimunri
/a/ /i/ /u/ /e/ /ə/ /o/
         
ᨀᨗ ᨀᨘ ᨀᨙ ᨀᨛ ᨀᨚ
           

Lai vokal katigo, [e], paralu ado alun (di sabalah kiri) konsonan nan ditukuanyo, namun paralu dikode sarupo biaso salapeh konsonan tu, mangikuik caro implementasi fon jo paparan teks Unikod. Buek maso ko banyaik fon jo pambuek teks indak malaksanoannyo buek aksara Bugih, jo vokal ko mungkin indak dipapar jo rancak.

Rujuakan suntiang

  1. "Lontara' Ugi « Dunia Kata-Kata Ku". Chimutluchu.wordpress.com. 2010-04-09. Diakses tanggal 2012-11-21. 

Pautan lua suntiang

(Inggirih)