Urang Minangkabau di Malaysia

Minangkabau atau Urang Minangkabau iolah salah satu etnik nan ado di Malaysia. Urang Minangkabau taseba di Samananjuang Malaya, nan paliang dominan dari segi jumlah populasi jo budayo di Nagara Bagian Nagari Sambilan.[1] Salain Minangkabau, ado pulo kalompok etnik lain asa wilayah Indonesia dalam demografi Malaysia sarupo Bugih, Jao, Banjar, Mandailing, dan lain-lain.[2] Migrasi antar wilayah di Nusantara alah lamo tajadi sabalun maso kolonial khususnyo pado maso pamarintahan Sriwijaya jo Majapahit. Urang Minangkabau di Malaysia alah mangadopsi budayo Malayu satampek, sainggo babicaro dalam bahaso Malayu.

Lambang Nagara Bagian Nagari Sambilan ado unsur marawa khas Minangkabau.

Sensus panduduak di Malaysia indak mangategorikan Minangkabau sabagai kalompok etniknyo surang, tapi diklasifikasikan sabagai Malayu.[3] Adonyo urang Minang di Malaysia alah manjadi bagian dari sijarah sarato kontribusi bagi pakambangan Nagara Malaysia. Banyak tokoh tanamo Malaysia nan marupokan katurunan Minangkabau antaro lain adolah Yang di-Pertuan Agong partamo Malaysia Tunku Abdul Rahman, angkasawan Malaysia partamo nan pai ka ruang angkaso Syeikh Muszaphar Shukor, jo panyanyi lagu Janji Manismu Aishah.[4]

Minangkabau di Nagari Sambilan suntiang

Sijarah suntiang

Urang Minangkabau amaik mandominasi di Nagari Sambilan. Pado mulo abaik ka-14 urang Minangkabau bamigrasi dari dataran tinggi Sumatera (darek) ka Semenanjung Malaya (rantau).[5] Migrasi samakin pesat pado abaik ka-15 inggo abaik ka-16.[6] Sangkek tu lalu linteh padagangan samakin rami di sakitar Selat Malaka dan mandapek palinduangan dari Kesultanan Malaka. Dari kawasan di sakitar palabuahan Malaka, rombongan dari Minangkabau mulolah manaruko ka kawasan padalaman inggo sampailah di Rembau. Rombongan ko tibo sacaro batahap sarato galombang migrasi partamo marupokan rombongan dari Luhak Tanah Datar dan Luhak Limopuluah Koto.[7] Galombang migrasi partamo ko baparan dalam pambukoan lahan pamukiman baru nan mambantuak sambilan nagari nan kudian darahnyo disabuik Nagari Sambilan (Nogoghi Sombilan atau biaso disingkek Nismilan).

Urang Minangkabau nan tibo sangkek itu mampunyoi paradaban nan labiah maju daripado Orang Asli, suku pribumi di Nagari Sambilan. Dari hasia pakawinan antar urang Minangkabau jo Urang Asli lahialah suku Biduando. Dari suku Biduando ikolah asa patinggi-patinggi Nagari Sambilan nan dipanggia 'Panghulu' jo 'Undang'. Sabalun adonyo institusi Yang di-Pertuan Besar, Nagari Sambilan ado di bawah linduangan karajaan Melayu Johor.[8]

Pado abaik ka-18, tajadi babagai sarangan di kasutanan Johor sainggo wilayah Nagari Sambilan manjadi indak aman. Wakatu itu urang Bugih bakuaso, sainggo datuak-datuak di Nagari Sambilan bamufakaik sarato mamintak izin Sutan Johor (Sutan Abdul Jalil IV) untuak manjapuik surang rajo dari Pagaruyuang subagai pamimpinnyo, nan kudian diizinkan.[6] Lalu datanglah galombang kadua migrasi urang Minangkabau ka Nagari Sambilan jo mambaok surang Rajo[9] dan diangkeklah Rajo Malewa subagai pamimpin (Yamtuan) partamo Karajaan Nagari Sambilan sarato manerapkan Adat Perpatih sabagai hukumnyo.[10]

Adat jo budaya suntiang

Urang Minangkabau di Nagari Sambilan masih mampatahankan sistem matrilineal jo Adat Perpatihnyo. Dalam sosial masyarakaiknyo, urang Minang di Nagari Sambilan mambantuak suku-suku nan tadiri dari 12 suku manuruik asa muasa niniak muyangnyo. Aturan adatnyo, Adat Perpatih, indak jauah babeda jo aturan adaik nan di Sumatera misalnyo dalam hal larangan pakawinan sasuku ataupun aturan pawarisan harato pusako ka padusi.[7]

Bahaso suntiang

Dalam kasahariannyo urang Minangkabau di Nagari Sambilan mangecek dalam bahaso Nagari Sambilan (Baso Nogoghi) nan punyo kamiripan jo dialek Limopuluah jo dialek Tanah Data subagai tampek asa niniak muyangnyo.[11] Bahaso ko marupokan hasil asimilasi antaro bahaso Minangkabau jo bahaso Urang Asli atau Malayu.[12] Babarapo ahli bahaso ado nan manyabuik bahaso ko subagai salah satu dialek dalam bahaso Minangkabau.[5] Ado pulo sabagian ahli bahaso lainnyo manganggapnyo sabagai dialek dalam bahaso Malayu. Pabedaan jo bahaso Minangkabau di Sumatera dapek tajadi dek lah tapisah 500-600 taun dari bahaso asanyo, apolai dari jarak sarato faktor politik nan bapangaruah.[11][13]

Minangkabau lainnyo di Semenanjung Malaya suntiang

Pado abaik ka-19 dek parang pidari di Dataran Minangkabau, banyak urang Minangkabau nan marantau ka Samananjuang Malaya. Salah satu daerah nan dituju iolah Kuala Lumpur jo Selangor. Di sinan, urang Minang bakontribusi untuak mamajuan parekonomian sarato manaruko daerah.

Urang Rao suntiang

Urang Rao di Malaysia (acok disabauik sabagai Ughang Rawo atau Orang Rawa) marupokan parantauan dari Nagari Rao jo Mapat Tunggul nan talatak di Pasaman, Sumatera Barat. Urang Rao tibo antaro taun 1773 jo 1848 tdi Negeri Sembilan, pado 1857 inggo 1863 di Pahang, pado 1867 inggo 1873 di Selangor, pado 1875 inggo 1876 di Perak jo sabagian di Kelantan.

Integrasi Minangkabau sabagai Malayu suntiang

Urang Minangkabau di Malaysia indak dikategorikan sabagai etnik tapisah. Namun, sensus panduduak di Malaysia mamasuakannyo sabagai urang Malayu. Mareka punyo hak sarato kawajiban bak cando urang Melayu lain sasuai konstitusi jo undang-undang nan balaku di Malaysia.

Urang nan diakui sabagai Malayu manuruik Perlembagan Persekutuan (Konstitusi Nagara Malaysia) pakaro 160 klausa 2 adolah subagai barikuik :

“Orang Melayu” ertinya seseorang nan menganuti agama Islam, lazim bercakap bahasa Melayu, menurut adat Melayu dan—

(a) nan lahir sebelum Hari Merdeka di Persekutuan atau Singapura atau nan lahir sebelum Hari Merdeka dan ibu atau bapanya telah lahir di Persekutuan atau di Singapura, atau nan pada Hari Merdeka berdomisil di Persekutuan atau di Singapura; atau

(b) ialah zuriat seseorang nan sedemikian; [3]

aratinyo:

"Urang Malayu" artinyo urang nan manganuik agamo Islam, mangecek dalam bahaso Malayu, manuruik pado adaik Malayu jo---

(a) nan lahia sabalun Hari Mardeka di Pasakutuan atau Singapura atau nan lahia sabalun Hari Mardeka jo mandeh atau ayahnyo alah lahia di Pasakutuan atau di Singapura, atau nan pado Hari Mardeka badomisili di Pasakutuan atau di Singapura; atau

(b) iolah katurunan urang nan sarupo itu;

Hal iko mambuek sadoalah ras jo etnik tanpa pangacualian kok tapanuahi syaraik di ateh ka diklasifikasikan subagai Malayu dan mandapek hak kaistimewaan jo kawajiban subagai urang Malayu di Malaysia manuruik hukum Malaysia.

Hak jo kaistimewaan Malayu suntiang

Hal istimewa urang Malayu adolah hak nan alah disapakati dek pamimpin-pamimpin Malaysia dahulunyo nan inyo agiahan bakeh urang Malayu subagai kompensasi kasadioan rakyaik Malayu di Tanah Malayu untuak manarimo etnis Cino jo etnis India untuak babagi pangidupan di Tanah Malayu sacaro basamo-samo. Hak-hak kaistimewaan ko tatulih dalam pakaro 153 Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1948. Katurunan Minangkabau nan diklasifikasikan subagai Melayu di Malaysia sabananyo diuntuangkan dek konstitusi Malaysia mambarikan hak-hak kaistimewaan bagi urang-urang Malayu di nagara tasabuik. Barikuik isi kanduangan hak-hak kaistimewaan urang Malayu manuruik Perlembagaan Persekutuan Malaysia :

Jabatan dalam karajaan suntiang

Babarapo jabatan pantiang di dalam pamarintahan Malaysia musti dipacik dek urang Malayu. Salah satunyo jabatan tatinggi nan hanyo buliah diduduaki dek urang Malayu adolah Yang di-Pertuan Agong Malaysia. Yang di-Pertuan Agong adolah galar rasmi untuak kapalo nagara di Nagara Malaysia sarato mampunyoi maso jabatan salamo limo tahun.[3]

Beasiswa suntiang

Kuota pambarian beasiswa atau bantuan pandidikan lainnyo musti mangutamokan urang Malayu talabiah dahulu daripado urang bukan Malayu.[3]

Bantuan Ekonomi suntiang

Satiok paraturan dibuek untuak mamudahan urang-urang Malayu dalam mandapekan izin atau sertifikasi untuak manjalanan usaho, bisnis ataupun kagiatan ekonomi lainnyo.[3]

Tokoh Minangkabau di Malaysia suntiang

Caliak pulo suntiang

Rujuakan suntiang

  1. de Josselin de Jong, P. E., (1951), Minangkabau and Negri Sembilan, Leiden, The Hague.
  2. Nurmala, Noviyanti. Kisah Bangsa Melayu di Negeri Jiran.Majalah Akses edisi ke-7: Bisnis Indonesia Malaysia. 2007
  3. a b c d e Undang-Undang Malaysia. Perlembagaan Persekutuan.
  4. https://news.okezone.com/read/2015/12/07/340/1262271/inilah-urang-awak-nan-digunakan-di-mata-uang. Diakses tanggal 30-10-2017
  5. a b Reniwati, R. (2012). Bahasa Minangkabau dan Dialek Negeri Sembilan: Satu Tinjauan Perbandingan Linguistik Historis Komparatif Archived 2020-01-12 di Wayback Machine.. Wacana Etnik, 3(1), 71-86.
  6. a b Situs Resmi Kerajaan Negeri Sembilan, Sejarah Berdiri http://www.ns.gov.my/my/kerajaan/info-negeri/sejarah-penubuhan Archived 2019-10-08 di Wayback Machine.
  7. a b Zed, Mestika Hubungan Minangkabau Dengan Negeri Sembilan. Working Paper. FIS UNP, Padang.
  8. de Jong, Patrick Edward de Josselin. Minangkabau and Negri Sembilan: socio-political structure in Indonesia.1952
  9. Aslinda, A., Noviatri, N., & Reniwati, R. (2015). The Trace of Minangkabau-Wise in Malaysian Language. Scientific Journal of PPI-UKM, 2(7), 291-295.
  10. "Kesinambungan Raja-raja Melayu". Utusan Online. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2018-10-07. Diakses tanggal 2018-10-07. 
  11. a b Reniwati, Reniwati; Midawati, Midawati; Noviatri, Noviatri (2017-08-29). "Lexical variations of Minangkabau Language within West Sumatra and Peninsular Malaysia: A dialectological study". Geografia - Malaysian Journal of Society and Space (dalam bahasa Inggris). 13 (3). ISSN 2180-2491. 
  12. Idris Aman, Norsimah Mat Awal, & Mohammad Fadzeli Jaafar (2016). Imperialisme Linguistik, Bahasa Negeri Sembilan dan Jati Diri: Apa, Mengapa, Bagaimana. International Journal of the Malay World and Civilisation (Iman), 4(3): 3 - 11.
  13. Jaafar, Mohammad Fadzeli; Aman, Idris; Mat Awal, Norsimah (2017-05-26). "Dialek Negeri Sembilan dan Dialek Minangkabau (Morphosyntax of Negeri Sembilan and Minangkabau Dialects)". GEMA Online® Journal of Language Studies. 17 (2): 177–191. doi:10.17576/gema-2017-1702-11. ISSN 1675-8021.