Masin jaik adolah paralatan makanis atau elektromekanis nan bafungsi untuak manjaik. Sijarah jaik-manjaik jo mampagunoan jarum alah ado pado mulo-mulo peradaban manusia. Bahan jarumnyo bamacam-macam, ado nan tabuek dari batu, timbago, tulang, ataupun gadiang. Jarum nan masih kasa itu digunoan untuak manyatuan kulik hewan manjadi pakaian. Samantaro tu banang nan digunoan dibuek dari otot hewan. Jarum logam digunoan sakitaran abaik ka-14,  marupokan jarum nan manggunoan lubang nan acok kito liek wakatu kini-kini ko.

Masin jaik modern (Singer Symphonie 300)

Awal mulo panamuan suntiang

Pado taun 1755, saurang imigran Jeman, Charles weisenthal, nan tingga di inggris, mamatenkan panamuan jarumnyo nan kusus dirancangnyo untuak sabuah masin. Sayangnyo patennyo ko indak marinci masin nan manggunokan jarum tasabuik.

Barikuiknyo, sarurang pambuek lamari asal inggris, Thomas Saint nan mamatenkan masin jaik nyo pulo pado taun 1790. Indak dikatahui apo kah Saint ko bana-bana inyo mambuek prototipe masin nan digunokan pado wakatu itu, atau hanyo sakedar mamatenkan supayo inyo mandapekan piti royalti, kelak jikok masin tuh bisa dibuek. Nan pasti, Thomas Saint marinci dalam patennyo sabuah benda tajam nan dapek mambuek lubang pado kulik jo mamasuakan jarum pado lubang nan alah ado. Salangkah labiah maju dari Weisenthal. Namun reproduksi tamuan Saint tuh tanyato indak bisa dioperasian.

Pakaro paten iko juo indak dilupoan dek Balthasar Krems. Urang banso Jerman iko manamuan masin otomatih untuak manjaik topi pado taun 1810. Inyo indak mamatenkan tamuannyo dan konon masinnyo indak pernah bajalan dengan baiak.

Usaho untuak mambuek masin jaik yo sabana indak pernah puda. Banyak pulo nan kasudahannyo manjadi parang paten. Namun indak saketek pulo usaho urang-urang tuh nan indak mangasi. Contohnyo John Adams Doge jo John Knowles dari Amerika. Inyo baduo mambuek masin jaik pado taun 1818 tapi ujuang-ujuangnyo masin tuh gagal katiko digunoan untuak manjaik sajumlah kain.

Masin jaik nan bisa bafungsi diciptakan dek Barthelemy Thimonier pado taun 1830. Masin iko hanyo mangunoan ciek banang jo sabuah jarum kaik sarupo bordir atau sulam. Sayangnyo, tamuan ko indak mandapekan sambutan elok dek urang rami. Bahkan inyo surang ampia tabunuah katiko sajumlah panjaik mambaka pabrik garmen miliknyo karano takuik tasaiang dan mambuek pengangguran akibek tamuan masin jaiknyo.

Baliak saurang Amerika nan mancubo mambuek masin jaik dan sukses pado taun 1834, nan banamo Walter Hunt. Namun anehnyo, inyo indak maraso sanang jo tamuannyo ko, karano inyo maraso tamuannyo akan mambuek urang banyak nan maganggur.

Masin jaik Elias Howe suntiang

Puncak panamuan masin jaik tajadi di Amerika Serikat nan ditamuan dek Elias Howe. Masin buatannyo manggunoan duo banang dari arah balawanan jo mamiliki jarum balubang untuak banang di bagian ujuang. Jarum tuh dipaso manambuih kain jo mambuek samacam langkuangan banan di sisi bawah kain. Sabuah banang dari arah lain disisipan ka dalam langkuangan tadi. Lalu kaduo banang mambuek jalinan nan mangunci kain. Kabanyo tamuan iko tainspirasi dari mimpinyo katiko lalok. Dalam mimpinyo, paruik Howe ditusuak dek urang kanibal jo tombak. Bantuak ujuang tombak ikolah nan manjadi inspirasi manciptakan jarum nan alah lamo dicarinyo.

Parang paten suntiang

Sasudah panamuannyo, Howe basobok jo masalah baa coronyo untuak mampatahankan paten jo manjua tamuannyo. Akhirnyo inyo bajuang salamo sambilan taun. Parang paten sabananyo pacah katiko Isaac Singer manamuan mekanisme naiak turun pado masin jaik dan Allen Wilson mangambangkan alaik kaik pamintal baputa. Masin jaik alum manjadi barang produksi massal hinggo taun 1850-an. Setelah Isaac Singer barasil mambuek masin jaik jo jarum jaik nan bisa mangarik dek pedal kaki, mako kesuksesan panjualan masin jaik sacaro komersia tabukak. Sabalumnyo, masin jaik tadahulu manggarik jarumnyo dari pingia dan mamakai tangan.

Baa kabaa, masin Isaac Singer manerapkan mekanisme jalinan duo banang nan dipatenkan Howe.  Mangko dek itu Elias Howe manuntuik Isaac Singer untuak paten nan sarupo dan barasil mamanangkan pakaronyo pado taun 1854. Sabananyo Walter Hunt manerapkan jalinan banang dari duo sumber banang dan jarum balubang pulo. Namun pengadilan mamutuihan paten jatuah ka tangan Howe sasudah Hunt mambatalan patennyo.

Jikok Hunt mamtenkan tamuannyo, Elias Howe dapek kalah dalam pakaronyo jo Isaac Singer. Mako karano kakalahan itu, Isaac Singer harus mambayia pitih royalti paten ka Elias Howe. Jikok sajo paten nan dimiliki urang inggris, John Fisher pado taun 1844 itu indak ilang, mako Fischer bisa masuak ka parang paten masin jaik. Pasalnyo masin renda buatannyo manerapkan mekanisme nan sarupo jo masin Howe maupun Singer.

Kaberhasilan dalam mampatahankan hak atas patennyo mambuek untuang Elias Howe naiak tajam. Pandapatan tahunannyo nan samulo 300 dolar Amerika manjadi labiah dari 200.000 dolar AS per tahun untuak wakatu itu. Dalam kurun wakatu 14 taun (1854-1867), Howe alah mandapekan pitih hinggo 2 juta dolar AS atas temuannyo. Inyo lantas manyisiahkan sabagian haratonyo salamo Parang Saudara Amerika untuak Pasukan Infantri dan sabagian lai untuak sumbangan ateh namo inyo.

Sumber suntiang

  • Artikel Mesin Jahit, Harian Umum Kaltim Pos tanggal 20 Desember 2006

Pranala lua suntiang