Sulalatus Salatin (Jawi: سلالة السلاطين, arati harafiahnyo "panurunan rajo-rajo"), atau disabuik juo Sejarah Melayu (bahaso Inggirih: Malay Annals),[1] adolah ciek karya sastra basipaik romantisme nan mancaritoan sijarah asa-usua, pakambangan, jo karuntuahan karajoan Malayu maritim tagadang, yaitu Kasultanan Malaka.[2] Karya iko dirangkum antaro abaik ka-15 jo ka-16, sarato dianggap sabagai salah satu karya sastra jo sijarah taelok nan ditulih dalam bahaso Malayu.[3]

Tungkuih muko Sulalatus Salatin, versi dalam uruf Jawi.

Naskah asalinyo alah mangalami banyak parubahan, versi tatuo nan dikataui iolah batangga Mai 1612, nan marupoan asia panulisan ulang ateh parentah panguaso Johor maso itu, Yang di-Pertuan Di Hilir Raja Abdullah.[4][5] Karya iko awanyo ditulih dalam bahaso Malayu klasik di ateh karateh tradisional dalam uruf Jawi kuno, tatapi kini ko tadapek 32 manuskrip nan balain, tamasuak nan ditulih dalam uruf Latin.[6] Salain dari babarapo kisah ajaibnyo, para sijarawan mamandang naskah iko dapek manjadi sumber informasi primer paristiwa maso lalu, nan dapek dirujuak silang jo sumber-sumber sijarah lainnyo manganai dunia Malayu. Pado taun 2001, karya iko alah masuak dalam Registrasi Internasional Program Memori Dunia dari UNESCO.[7]

Sijarah pangumpulan suntiang

Jumalah manuskrip Sulalatus Salatin jo naskah-naskah takaiknyo cukuik banyak. Manuskrip-manuskrip tasabuik taseba di babagai perpustakaan di banyak nagara: di Indonesia (Jakarta, Museum Pusat), di Inggirih (tarutamo di London), di Balando (Leiden)[8] jo di Malaysia (Dewan Bahasa dan Pustaka).[9] Indak sadonyo manuskrip iko banilai samo; babarapo anyo bagian tatantu atau indak langkok; atau barupo salinan dari manuskrip nan ado, atau bahkan marupoan salinan dari naskah cetakan.[10] Versi Sulalatus Salatin nan batangga taun 1612, didapek dek Sir Stamford Raffles jo diagiah kode Raffles MS No. 18 atau Raffles Manuscript 18, dianggap sabagai nan tatuo jo paliang sasuai jo asalinyo.[11]

Ado kamungkinan baso versi Raffles MS no.18 barasa dari silsilah daftar rajo nan langkok jo periode pamarentahan jo tangganyo. Daftar rajo iko kudian dikambangan jo babagai curito-curito jo bahan nan pantiang dalam sijarah nan disisipkan di tampek-tampek nan sasuai, tapi pado saat nan samo mailangan tangga-tangganyo.[12] Babarapo naskah nan indak dikana bajudua Soelalet Essalatina atau Sulalatu'l-Salatina, disabuik masiang-masiang dek Petrus Van der Vorm jo François Valentijn dalam buku mareka Collectanea Malaica Vocabularia ("Koleksi Kosakata Malayu") (1677) sarato Oud En New Oost Indien ("Curito Singkek Sijarah Hindia Timur") (1726), mungkin sajo babantuak daftar rajo juo.[13]

Kisah tanamo suntiang

  • Asa-usua silsilah Sang Sapurba katurunan dari Raj0 Iskandar Zulkarnain, kamunculan ajaibnyo di Bukik Siguntang, sarato sumpah tamusauanyo basamo Demang Leba Daun, kapalo suku Palembang.[14]
  • Patualangan Sang Nila Utama dari Palembang ka Tumasik, jo badirinyo Singapura. Dicuritoan juo bagaimano asa namo Singapura.[15]
  • Legenda Si Badang, urang sakti bakakuatan gadang nan manunjuakan kamampuannyo di istano Sri Rana Wikrama's court.[16]
  • Kisah Hang Nadim, panyalamaik Singapura kutiko pasisia karajaan iko disarang dek ikan todak.[17]
  • Jatuahnyo Singapura ka Majapahit, sarato larinyo panguaso taakianyo Sri Iskandar Shah. Rajo itu disabuik kailangan karajaannyo dek tasalah manuduah bazinah jo maukum salah satu gundiaknyo. Apak padusi tu, Sang Rajuna Tapa, nan adolah pajabaik di istano Sri Iskandar Shah, maraso kaoromaikan kaluargonyo alah diino, kudian inyo babaliak manolong ka Majapahit untuak mangguliangan kakuasoan Sri Iskandar Shah.[18]
  • Badirinyo Malaka. Panguaso taakia Singapura, Sri Iskandar Shah lari ka utara jo kudian mandirian Malaka sarato mambao adat-istiadat, ukum jo paraturan nan manjadi dasa dari pamarentahan Malaka. Dicuritoan juo bagaimano asa namo Malaka.[19]
  • Kisah Tun Perak, Bandaharo Malaka nan paliang tanamo. Dicuritoan pangabdiannyo nan tamusaua, dari surang bangsawan kota Klang inggo manjadi urang bakuaso kaduo di istano Malaka.[20]
  • Kisah Hang Tuah jo sahabaik-sahabaiknyo. Manuruik Hikayat Hang Tuah, Hang Tuah mambunuah salah satu sahabaiknyo Hang Jebat dalam pacakaan surang lawan surang di istano Malaka. Versi Shellabear jo Winstedt agak balain, nan disabuik tewas dek Hang Tuah bukan Hang Jebat, tapi Hang Kasturi.[21]
  • Legenda Puteri Gunung Ledang. Tasabuik kisah putri nan sangaik rancak nan tingga di puncak Gunuang Ledang, Johor di maso pamarentahan Mahmud Shah, nan panah dirayu dek sultan untuak diambiak bini.[22]
  • Panaaluakan Malaka dek Portugih.[23] Tasabuk baso pasukan Portugih nan dipimpin dek Afonso de Albuquerque, manyarang Malaka untuak kaduo kalinyo di maso pamarentahan Ahmad Shah, satalah nan patamo barasia digagalkan dek mandiang Bandaharo Tun Mutahir. Panyarangan kota ko sabana ebaik di ari patamo, kudian pado ari kaduo Malaka jatuah ka tangan Portugih. Manuruik catatan Portugih, panyarangan Albuquerque ka Malaka dimuloi tangga 25 Juli 1511 (ari parayoan St. James), jo balansuang salamo 15 ari sainggo jatuahnyo kota iko pado tangga 15 Agustus. Salain itu, catatan Portugih tarutamo nan ditulih dek anak Albuquerque manyabuik baso pamimpin utamo pasukan Malaka, Ahmad Shah, wafaik dalam patampuran. Namun, nan dicuritoan dalam Sulalatus Salatin inyo barasia salamaik jo mundua ka tampek nan aman, tapi kudian inyo malah diukum mati dek apaknyo surang.[24]

Catatan kaki suntiang

Rujuakan suntiang