Sijobang atau basijobang adolah bantuak sastra lisan Minangkabau sajinih kaba nan bakambang utamonyo di Luak Limopuluah. Sastra ko mandendangan sabuah carito kapahlawanan Anggun nan Tongga Magek Jabang atau namo lainnyo Si Jobang Sati jo Puti Gondoriah. Sijobang dilagukan dek tukang sijobang dalam untaian pantun-pantuan babaso Minangkabau dialek Limopuluah Koto. Dalam malagukannyo dapek diiriangi jo alaik musik atau sakadar mandampuang kotak korek api.[1][2]

Kasenian Sijobang biasonyo dipatontonkan pado banyak acara misalnyo katiko ado alek-alek adaik, alek panikahan, sunaik rasu, jo alek batagak pangulu di Limo Puluah Koto. Samantaro pado maso kini ko, kasenian Sijobang alah batambah fungsinyo yaitu untuak mampaarek silaturahmi antaro sasamo parantau Limo Puluah Koto di rantauan.[2]

Sijarah suntiang

Muncuanyo kasenian sijobang indak talapeh dari bakambangnyo kaba Anggun nan Tongga. Kaba Anggun nan Tongga bakambang di daerah Pariaman jo Tiku nan lata tampek caritonyo banyak balansuang. Panduduak satampek picayo baso Kaba Anggun nan Tongga batua adonyo. Anggun nan Tongga dipicayoi lahia di Padusunan, dakek Pariaman, sadangkan Puti Gondoriah barasa dari Cacang, dakek Tiku. Samantaro wakatu balansuangnyo kajadian dalam Kaba Anggun nan Tongga ko dipicayoi baragam dek panduduak satampek, antaro abaik ka-10 inggo ka-18. Di Pariaman, kaba ko biaso dipentaskan dalam bantuak randai, sadangkan di Tiku kadang dilagukan cando kaba atau hikayaik biaso, atau dalam bantuak nan labiah dramatis nan disabuik simarantang.[3]

Jauah dari Pasisia, Kaba Anggun nan Tongga acok dipentaskan di darek khususnyo di Luak Limopuluah. Di siko, kaba ko dipentaskan dalam bantuak randai atau sijobang. Sasuai namonyo, sijobang barasa dari kato jobang, nan marupokan dialek Limopuluah Koto dari kato jabang nan marupokan singkatan dari panamoan Anggun nan Tongga Magek Jabang atau Si Jobang Sati.[4]

Tukang sijobang suntiang

Urang nan batugas malagukan atau manyampaian carito dalam dalam kasenian Sijobang disabuik jo tukang sijobang. Tukang sijobang umumnyo mampunyoi karajo lain sarupo ka sawah. Tukang sijobang biaso diimbau urang untuak maisi alek-alek adaik sarupo alek panikahan, sunaik rasu, batagak kudo-kudo, inggo batagak pangulu di Luak Limopuluah, kadang di Luak Tanah Data, dan jarang di Luak Agam. Tukang sijobang nan cukuik tanamo di Luak Limopuluah Koto adolah:[2]

  1. Tuen Islamidar dari Nagari Talang Maua, Kecamatan Mungka, Lima Puluh Kota
  2. Datuak Kodo dari Nagari Sungai Talang, Kecamatan Guguak, Lima Puluh Kota.

Sabalun manjadi tukang sijobang, surang calon sijobang musti baraja ilimu sijobang umumnyo jo baguru ka tukang sijobang. Untuak baguru, murik sijobang musti manyiapan syaraik baguru nan diagiah dalam sabuah upacara sabalun mulai baguru, antaro lain:[5]

  1. ayam biriang (ayam babulu sirah)
  2. sabilah pisau
  3. sagantang bareh
  4. sakabuang kain putiah atau itam
  5. sajumlah pitih

Kok syaraik indak tapanuahi, dipicayoi dapek tajadi hal-hal buruak salamo baguru. Salamo baguru, kadang-kadang murik mahadiahi bareh atau barang lainnyo. Di pangujuang baguru, diadoan baliak upacara nan disaratoi jo panyarahan ayam itam salalu dari murik ka gurunyo, tando alah siap manjadi tukang sijobang.[5]

Baraja sijobang dijalani dek murik tukang sijobang baiak jo baguru ka urang lain atau jo sanaknyo surang. Dari tukang sijobang tasabuik, murik sijobang baraja tantang bacarito, malagu, bungo carito, bapantun mudo (tantang cinto) inggo mambuek pantun subagai ubek kantuak. Salamo baguru, murik sijobang ka turuik sato ka manopun gurunyo tampil sijobang. Ilimu sijobang kadang basikaik jo randai, sainggo adopulo nan baguru sijobang ka anak randai (tukang randai).[5]

Sairiang pakambangan, sijobang milai dikambangan dalam bantuak baru. Indak hanyo dilakukan dek urang nan disabuik jo akademisi tapi juo dilakuan dek urang nan non-akademisi. Babarapo di antaro urang atau kalompok nan alah mangambangan atau mamodifikasi Sijobang antaro lain Grup Musik Talago Bumi jo judul karyanyo “Galuik Sijobang”. Salanjuiknyo La Gandie Jazz Ethnic jo judul karyanyo “Sijobang Dalam Ritem”.[6]

Pangiriang suntiang

Sijobang marupokan kaba nan dalam panyampaian caritonyo sambia malagu. Nan mambedakan Sijobang jo kaba lainnyo adolah pado pangiriangnyo. Ado duo jinih alaik musik pangiriangnyo nan acok dipakai, yaitu catuih jo kucapi. Catuih atau korek api, dipacik dek tukang sijobang di tangan suoknyo sambia didampuang inggo mamunculan ritme-ritme ketukan tatantu. Sacaro modern ado juo nan manggunoan kacapi sabagai alat musik pangiriang dalam Sijobang. Sijobang ko indak hanyo diiriangi dek alat musik. Tapi juo diiriangi dek lagu atau nanyian. Mocam-mocam lagu nan acok dipakai dalam Sijobang antaro lain sarupo Lagu Angkek Pariaman, Lagu Sungai Talang, Lagu Concang Munin jo Lagu Piaman.

Caliak pulo suntiang

Rujuakan suntiang

  1. Djamaris, Edward (2001). Pengantar Sastra Rakyat Minangkabau. Jakarta: Yayasan Obor Indonesia. pp. 128-131. ISBN 979-461-395-9. 
  2. a b c Phillips 1981, hlm. 8-9.
  3. Phillips 1981, hlm. 5.
  4. Phillips 1981, hlm. 6-8.
  5. a b c Phillips 1981, hlm. 10-17.
  6. Rahim, Abdul dkk (2016). Stimul Of Tradition. Padang: e-jurnal sendratasik FBS Universitas Negeri Padang. 

Daftar pustaka suntiang

  • Phillips, Nigel (1981). Sijobang: sung narrative poetry of West Sumatra. New York: Cambridge University Press. ISBN 9780521105057.