Pabedaan antaro revisi dari "Kabupaten Lima Puluh Kota"
Konten dihapus Konten ditambahkan
Barih 26:
'''Kabupaten Lima Puluh Kota''' (disabuik juo '''Limo Puluah Koto''') adolah salah satu [[kabupaten]] nan ado di provinsi [[Sumatera Barat]], [[Indonesia]]. [[Ibu kota]] kabupaten iko talatak di [[Sarilamak, Harau, Lima Puluh Kota|Sarilamak]]. Kabupaten iko punyo wilayah salaweh 3.354,30 km<sup>2</sup> jo bapanduduak sabanyak 348.555 jiwa (Sensus Panduduak [[2010]])<ref>[http://sp2010.bps.go.id/index.php/site?id=13&wilayah=Sumatera%20Barat/ Hasil Sensus Penduduk Sumatera Barat Thun 2010]</ref>. Kabupaten iko talatak di bagian timur wilayah provinsi Sumatera Barat atau 124 km dari [[Kota Padang]], [[ibu kota]] provinsi.
== Sijarah ==
Manuruik tukang kaba, dalam sabuah tambo Minangkabau daulunyo ado sabuah Karajaan Pariangan nan dipimpin dek Datuak Bandaryo Kayo. Inyo mamiliki sudaro saayah banamu Datuak Katumangguangan jo Datuak Parpatiah nan Sabatang. Suatu hari kaduo sudaro ko basuo Datuak Bandaryo Kayo untuak marundiangkan masalah padeknyo panduduak di karajaan itu. Dalam parundiangan itu basupakaiklah untuak mamindahan sabagian panduduak ka daerah pamukiman baru. Salapeh mangatahui daerah-daerah nan ka dijadian pamukiman baru, mulolah pamindahan sabagian panduduak ka tigo arah yaitu Utara, Barat, jo Timur. Daerah pamukiman baru di sabalah barat dinamoan Luhak Agam, daerah nan di timur dinamoan Luhak Tanah Data, sadangkan Datuak Sri Marajo Nan Bamego mamimpin 50 kaum manuju ka arah utara, daerah Payakumbuh. Tampek ko kudian tanamo jo namo Luhak Limo Puluah nan dalam pakambangannyo manjadi Kabupaten Lima Puluh Kota. Untuak mangana sijarah asa usua namo kabupaten ko, pado lambang daerahnyo kudian dicantuman angko 50.<ref>{{Cite book|title=Profil Daerah Kabupaten dan Kota Jilid 1|last=|first=Tim Litbang Kompas|publisher=Penerbit Buku Kompas|year=2001|isbn=979-709-009-4|location=Jakarta|pages=45-46}}</ref>
=== Paninggalan sijarah ===
Di mudiak nagari Mahat (Maek), kecamatan [[Suliki Gunung Mas, Lima Puluh Kota|Suliki Gunung Mas]], banyak tasuo paninggalan kabudayaan megalitikum. Di nagari ko dapek dicaliak pamandangan kumpulan batu-batu menhir jo lata balakang parak gambia nan manyarupoi panorama parak teh di daerah Puncak, [[Jawa Barat]], Karano pamandangan ikolah, pado tahun 1981 nagari Maek dimasuak dalam salah satu objek wisata dari 73 objek wisata di kabupaten ko.
Manuruik sabagian sijarawan, ''Minanga Tamwan'' barado di hulu sungai [[Batang Kampar|Kampar]] nan ado di sabalah timur kabupaten ko. Daerah ko tacantum dalam [[Batu Basurek Kedukan Bukik]] sabagai daerah asa Dapunta Hyang Sri Jayanasa, pandiri [[Karajaan Sriwijaya]]. Dalam batu basurek tu Dapunta Hyang mambaok 20.000 tantara sarato mambaok duo ratuih peti balayia jo parahu, sadang nan bajalan kaki sabanyak saribu tigo ratuih duo baleh urang. [[Tambo Minangkabau]] mancataik baso Dapunta Hyang turun dari [[Gunuang Marapi]] ka Minanga Tamwan jo katurunannyo malawehan rantau ka selatan [[Sumatera]].<ref>{{cite book|title=Manyigi Tambo Minangkabau|last=Jamal|pages=|early=Mid}}</ref> ''Minanga Tamwan'' atau ''Minanga Kabwa'' dipakirokan marupokan asa usua namo [[Minangkabau]].
=== Zaman Ulando ===
Manuruik sidang paripurna DPRD Kabupaten Lima Puluh Kota ditetapkanlah Peraturan Daerah Nomor 11 Tantang Hari Jadi Kabupaten Lima Puluh Kota, tertanggal 26 November 2008, manyabuikan tangga 13 April subagai hari jadinyo. Hal itu dek karano pado zaman Ulando wilayah Luhak Limo Puluah sacaro yuridis ado dalam wilayah ''Afdeeling'' Lima Puluh Kota nan panatapannya dilakukan pado tangga 13 April 1841. Wakatu tu dikaluakannyo ''Besluit'' ''No 1'' tantang reorganisasi pamarintahan ''Sumatras Westkust'' nan isinyo mambantuak 9 ''Afdeelingen'', nan salah satunyo ''Afdeeling'' Lima Puluh Kota.
''Afdeeling'' Lima Puluh Kota wakatu itu wilayahnya malingkupi indak hanyo Luhak Limo Puluah Kota sajo tapi mambantang ka Halaban, Lintau, Buo, Koto Tujuah, jo XIII Kota. Sainggo dek panetapannyo manjadi titiak awa bamulonyo administrasi pamarintahan di wilayah ko, nan kudian mangalami babarapokali reorganisasi.
Reorganisasi kadua dilaksanokan pado tangga 1 Januari 1865 dimano ''Afdeeling'' Lima Puluh Kota jo ibukotanyo [[Kota Payakumbuh|Payokumbuah]], tadiri dari duo ''Districten/Onderafdeelingen'', yaitu: Payokumbuah (ibu kota Payokumbuah) jo Pua Data (ibukota [[Suliki, Lima Puluh Kota|Suliki]], kini bagian dari kecamatan [[Gunuang Omeh, Lima Puluh Kota|Gunuang Omeh]]). Reorganisasi katigo dilakukan pado tangga 1 Januari 1905 dalam ''Staatsblad van Nederlandsch Indie No 418'' dijalehan baso ''Afdeeling'' Lima Puluh Kota tadiri dari 3 ''Onderafdeeling'', yaitu: Payokumbuah, Pua Data, sarato Mahat jo Boven Kampar (kini Kabupaten [[Kabupaten Kampar|Kampar]]).
''Afdeling'' Lima Puluh Kota ko balanjuik inggo zaman Japang nan banamo Lima Puluh Kota ''Bun'', dan balanjuik pado awa kamardekaan tangga 8 Oktober 1945 jo namo Luhak Limo Puluah Koto, dan kudian tajadi babarapo kali pakambangan pado tahun 1948. Pado tahun 1956 tajadi pamisahan [[Bangkinang, Kampar|Bangkinang]] dari Limo Puluah Kota nan manjadi Kabupaten [[Kabupaten Kampar|Kampar]], Riau, sarato pamekaran jo pambantuakan Kota Payokumbuah pado Desember 1970.<ref>https://sumbar.antaranews.com/berita/201954/sekilas-tentang-sejarah-kabupaten-limapuluh-kota</ref>
== Geografis ==
Baris 37 ⟶ 48:
{{Batas USBT|utara=[[Provinsi]] [[Riau]]|selatan=[[Kabupaten Tanah Datar]] dan [[Kabupaten Sijunjung]]|barat=[[Kabupaten Agam]] dan [[Kabupaten Pasaman]]|timur=[[Provinsi]] [[Riau]]}}
==
=== Daftar Bupati ===
Baris 63 ⟶ 74:
== Demografi ==
== Seni ==
|