Danau Kakaban

danau di pulau Kakaban, Kalimantan Utara

Danau Kakaban adolah sabuah danau nan barado di dalam pulau kakaban. Sacaro administratif latak danau iko barado di Kecamatan Maratua, Kabupaten Berau, Provinsi Kalimantan Utara. Sabalum adonyo pamekaran kabupaten Kalimantan Utara, kawasan danau jo pulau kakaban ko masuak ka dalam wilayah Kalimantan Timua. Danau ko cukuik unik karano barado di dalam ciek pulau ketek, kalau di calaik sarupo aia nan taparangkok di dalam sabuah pulau. Danau ko pulo marupoan danau purba nan alah lamo tabantuak samanjak jaman dulu. Tadapek binatang langka di danau ko sarupo ubua-ubua nan indak baruacun. Karano rancaknyo danau ko jo adonyo binatang langka ubua-ubua nan indak baracun mambuek danau ko manjadi salah ciek tujuan wisata.[1][2]

Danau Kakaban
Danau Kakaban - Ubua-ubua indak bapinyangek (Stingless jellyfish) nan iduik di Danau Kakaban
Ubua-ubua indak bapinyangek (Stingless jellyfish) nan iduik di Danau Kakaban
Lokasi Kabupaten Berau; Kalimantan Utara; Indonesia
Jinih danau Danau aia payau
Talatak di nagara Indonesia
Laweh pamukoan 5 km²
Kadalaman rato-rato 11 meter
Kadalaman maks. 11 meter
Volume aia 13.45 km³
Panjang tapi danau1 2.6 km x 1.5 km
Pulau Kakaban
Pamukiman Kecamatan Maratua
1 Panjang tapi danau indak baitu jaleh definisinyo.
Peta

Awa tabantuak suntiang

Danau Kakaban disabuik juo sabagai danau purba karano danau iko alah tabantuak dari jutaan tahun nan lalu. Danau ko mangalami proses nan sangaik panjang untuak tabantuak. Danau Kakaban tabantuak dari sabuah pulau karang nan babantuak cincin. Pulau karang ko lamo-lamo naik ka pamukaan aia lauik karano adonyo proses vulkanik dari dasa aia lauik. D tangah-tangah pulau karang tadi tadapek sabuah kolam atau disabuik juo jo laguna. Akibaik proses pagerakan kulik bumi jo ditambah akitvitas geologi nan tajadi ki kawasan Kalimantan Timua ko mambuek karang nan ado di bawah lauik tadi saketek demi saketek taangkek ka ateh aia lauik hinggo mancapai katinggian 60 meter di ateh pamukaan aia lauik.[3]

Proses naiaknyo karang ka ateh pamukaan aia lauik ko tajadi salamo kiro-kiro duo juta tahun. Aia nan taparangkok di tangah-tanngah pulau tadi ikuk pulo tabawo naiak ka ateh hinggo manjadikanyo sabuah danau. Aia nan taparangkok ko disabuik juo dek masyarakaik sinan sabagai kakaban nan aratinyo danau nan barado di dalam pulau.[3]

Aia Danau Kakaban ko indak samo jo aia lauik do nan asin. Aia danau ko iolah aia payau karano proses aia nan takuruang tasabuik panjang jo kamudian bacampua jo aia lauik nan ado disakaliliang pulau ko. Panyabab aia ko manjadi payau dikaranoan tadapeknyo babarapo lubang atau saluran aia ketek nan barado di dasa aia danau tasabuiik. Lubang tasabuik manjadikanyo aliran aia lauik dapek masuak ka danau jo kamudian bacampua aia nyo jo aia danau. Salain aia nan taparangkok, binantang binatang nan barado di dalam lauik dulunyo taangkek juo ka ateh basamo jo aia danau. Kajadian iko mambuek binatang-binatang tasabuik ba evolusi jo ba adaptasi jo kaadaan lingkuangan hinggo manjadianyo binatang endemik danau tasabuik nan indak atau jarang dapek di tamuan di tampek lain. Bintang tasabuik diantaronyo babarapo jinih ubua-ubua nan indak baracun atau indak bapanyangek.[4][1]

Kaadaan danau suntiang

Kabaradoan danau ko nan barado di tangah pulau nan barado di lauik lapeh tantunyo di pangaruahi juo dek lingkuangan sakitaranyo, tarutamo pangaruah aia lauik pasang jo aia lauik suruik. Kajadian tasabuik mambuek pulo aia Danau Kakaban ko mangalami pasang aia naik jo pasang aia suruik. barikuik ko marupoan tabel parameter paraiaran Danau Kakaban jo paraiaran lauik disakitaran pulau kakaban ko:[5]

Parameter Paraiaran Danau Kakaban
Parameter Lingkuangan Danau Kakaban Lauik sakitarn Pulau Kakaban
Kisaran pasang suruik 0,19 3,0
Suhu (C) 32,0 28,0 - 29,0
Salinitas 24,0 - 26,0 34,0 - 36,0
Oksigen 5,6 - 6,6 6,0 - 6,4
pH 7,8 8,1 -8,3
Nitrat 0,34 0,26 - 1,06

Babarapo tumbuahan iduik di dasa Danau Kakaban ko. Tumbuahan nan tumbuah di dasa danau ko di dominasi dek tumbuahan ijau atau alga ijau bakapua nan namo latin nyo calcarelous algae. Alga ijau nan tumbuah ko tabagi pulo ka dalam duo jinih yaitunyo Halimeda Opuntia jo Halimedia tuna. Jinih alga Halimeda Opuntia ko dapek tumbuah mamanuahi kasaluaruahan dasa danau nan juo dapek tumbuah hinggo mancapai 1.5 meter. Samintaro itu, jinih alga ijau Halimedia Tuna ko indak banyak tumbuah di danau, nan iko hanyo tumbuah di pinggia-pinggia danau atau di dakek batang kayu bakau.[6] Batang kayu bakau ko marupoan batang kayu nan mangalialiangi Danau Kakaban ko. Rimbo kayu bakau ko hanyo punyo tigo hinggo limo meter. Tadapek babarapo jinih batang kayu bakau di sakitaran danau ko diantaronyo banamo latin Rhizophora Muncronata, Bruegueira, jo Sonneratia.[4]

Di dalam Danau Kakaban ko tadapek pulo babarapo ikan nan iduik. Biasonyo ikan nan iduik di Danau Kakaban ko hanyo lah ikan-ikan ketek sajo. Ikan-ikan tasabuik diantaro banamo ikan serinding atau Apogon Lateralis, ikan julung-julung atau Zhenachopterus dispar, Ikan lain nan agak gadang yaitunyo ikan gelodok atau Exyrias Puntang nan panjang nyo 60 hinggo 165 mili meter. Ikan ko banyak iduik di sakitaran aka-aka dari batang kayu bakau.[7] Salain itu, tadapek pulo binantang lai nan iduik di danau ko nan tagolong ka binatang nan indak punyo tulang balakang, sarupo binantang moluska, ktustasea, jo teripang. Di Danau Kakaban ko tadapek pulo puncak dari mato rantai kahidupan yaitu ula aia. Ula aia di danau ko banamo latin Acrochordus granulatus. Ula ko acok mancari mangsanyo disakitaran hamparan alga ijau Halimeda. Ula ko tagolong ka ula nan indak babiso. Makanan dari ula ko iolah ikan-ikan ketek nan barado di parairan Danau Kakaban ko.[8]

Ubua-ubua danau suntiang

 
Urang nan sadang baranang basamo ubua-ubua nan indak bapinyangek di Danau Kakaban

Danau Kakaban ko tanamo dek ubua-ubua nan iduik di dalamnyo. Ubua-ubua ko babeda jo ubua-ubua nan ado di lauik pado umumnyo. ubua-ubua ko mangalami evolusi jutaan tahun hinggo mambuek nyo indak bapinyangek atau di sabuik juo sabagai stingless jellyfish. Aratinyo kalau ado urang nan mandi di danau ko kamudian inyo manyenggol ubua-ubua ko mako badan nyo idak kanai sangek do.[9] Ado tadapek ampek jinih ubua-ubua nan ado di danau ko. Ka ampek jinih ubua-ubua ko indak bapinyangek. Partamo, ubua-ubua tabaliak atau upside down jelllyfish, bahaso latinyo cassiopera ornata. Ubua-ubua ko punyo panjang hanyi 15 hinggo 20 cm. Kaduo, ubua ubua bulan nan namo latinyo aurelia aurita. Ubua ubua ko punyo panjang 5 hinggo 50 cm. katigo iolah ubua-ubua totol nan banamo latin mastigias papua. Ubua-ubua ko punyo panjang 1 hinggo 20 cm. Kaampek iolah ubua-ubua kotak nan banamo latinyo tripedalia cystosphora. Ubua-ubua ko punyo panjang 7 hinggo 10 cm.[10][11]

Rujuakan suntiang

  1. a b "Pusat Penelitian Oseanografi LIPI". oseanografi.lipi.go.id. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2020-05-31. Diakses tanggal 2020-06-07. 
  2. S, Jonathan Bayu. "Menyusuri Keajaiban Danau Kakaban". detikTravel (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2020-06-07. 
  3. a b "Ekosistem Unik Sedunia | Indonesia.go.id". webcache.googleusercontent.com. Diakses tanggal 2020-06-07. 
  4. a b "Kakaban Kian Redup | WWF Indonesia". www.wwf.or.id. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2020-06-07. Diakses tanggal 2020-06-07. 
  5. Thomascik, T. & A. J. Mah (1994). The ecology of ‘Halimeda Lagoon’ : An achialine lagoon of raised atoll, Kakaban Island, East Kalimanatan, Indonesia. Tropical Biodiversity 2. pp. 385. 
  6. Almahdaly, Sayyed Fahrul Pratama. "Kelana Keajaiban Kakaban". detikTravel (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2020-06-07. 
  7. "8 BAB II KAJIAN PUSTAKA 2.1 Biologi Ikan Gelodok (Famili:Gobiidae) 2.1.1 Klasifikasi Ikan Gelodok (Famili:Gobiidae) Ikan gelodok". webcache.googleusercontent.com. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2020-06-07. Diakses tanggal 2020-06-07. 
  8. Cooper, Laken. "Acrochordus granulatus (Little filesnake, Marine File Snake)". Animal Diversity Web (dalam bahasa Inggris). Diakses tanggal 2020-06-07. 
  9. Reportase. "Ubur-ubur Penghuni Danau Kakaban Kepulauan Derawan Berau". 20DETIK (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2020-06-08. 
  10. Bonauli. "Danau Purba Kalimantan dan Ubur-ubur Langka Dunia". detikTravel (dalam bahasa Indonesia). Diakses tanggal 2020-06-08. 
  11. Kakaban: Danau Ubur-ubur yang unik dan langka. 20 April 2012.